Teško je zamisliti coaching bez coach-a koji ume da sluša. Zapravo, moguće ga je zamisliti, ali takav coaching svakako ne bismo zvali niti profesionalnim, niti kvalitetnim. Zato i ne čudi što je “aktivno slušanje” jedna od 11 ključnih kompetencija za svakog profesionalnog coach-a prema modelu Međunarodne coaching federacije (ICF). Ali šta to coach sluša tokom sesije i na koji način? I da li postoje neke specifičnosti u vezi sa slušanjem u sistemskom coaching-u? Ovo su samo neka od pitanja kojima ćemo se pozabaviti u ovom članku.
Iskustvo je pokazalo da možemo razlikovati barem četiri nivoa slušanja u coaching-u.
Prvi nivo slušanja coach-a možemo nazvati “downloading” ili interno slušanje. Na ovom nivou, coach je usmeren na slušanje informacija i sadržaja koji klijent iznosi. Coach pokušava da razume informacije koje čuje i pita se “da li ja ovo tačno razumem” i “šta ovo što čujem za mene znači”. Na neki način, na ovom nivou slušanja coach ostaje više usredsređen na sebe i sopstveno razumevanje nego na klijenta. Jedan od indikatora ove vrste slušanja je da coach previše misli šta će sledeće pitati klijenta. Kod ovog nivoa slušanja kao da nema prave rezonance sa klijentom, stoga je i ovaj nivo slušanja svakako najplići.
Na drugom nivou slušanja, koje se u Co-active coaching modelu nazivaju fokusirano slušanje, coach je u potpunosti fokusiran na klijenta kao osobu, pitanja se sama nameću, a coach čuje ono izgovoreno, ali i ono “između redova”. Na ovom nivou slušanja postoji uspostavljena empatijska rezonanca sa klijentom, tako da coach ne čuje samo sadržaj, već i emocije, uverenja, vrednosti, itd. Kod ove vrste slušanja, kao da se kreira neka nevidljiva opna koja bi bila vidljiva nekom trećem koji bi ušao u prostoriju. Na ovom nivou slušanja govorimo o pravom slušanju u coaching procesu.
Na trećem nivou slušanja, koje možemo nazvati slušanjem potencijala, coach čuje ne samo ono što nije izgovoreno, već koristeći svoju intuiciju “čuje” potencijal klijenta za razvoj. Ovaj nivo slušanja pomaže coach-u da podstakne klijenta da se razvija i izvan okvira koje je klijent sebi postavio. Prepoznavanje potencijala za razvoj veoma je važan deo coaching procesa. Ove uvide coach može proveriti sa klijentom putem deljenja opservacija, davanjem feedback-a klijentu, ili postavljanjem većih izazova.
Ova tri nivoa slušanja možemo prepoznati u skoro svakom coaching-u, nezavisno od coaching škole ili pristupa. Cilj je svakako biti što više na nivou 2 i 3, a što manje na nivou 1. Ipak, u sistemskom coaching-u imamo još jedan nivo slušanja koji se po kvalitetu razlikuje od svih prethodnih, a to je sistemsko slušanje. Sistemsko slušanje je slušanje bez napora, mekog fokusa (neki ga zovu slušanje mekim očima i ušima), izuzetno otvoreno, čekajući da se fenomen sam obrati. Ova vrsta slušanja više je od intuicije, ali počiva na uverenju da su svi odgovori već tu, u ovoj prostoriji. Sistemsko slušanje ponekad izgleda kao da slušamo “kroz” klijenta, bivajući otvoreni za poruke koje dolaze iz klijentovog sistema.
Darko Marković
Sistemski executive coach, facilitator i konsultant za organizacijski razvoj i transformaciju